ดินสอพองเมืองลพบุรี

 

หมู่บ้านดินสอพองเมืองลพบุรี

ชื่อเรื่อง “หมู่บ้านดินสอพองเมืองลพบุรี”

ชุมชน หมู่บ้านสะพานอิฐ ตำบลทะเลชุบศร อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี

หมู่บ้านดินสอพองลพบุรี ได้ชื่อว่าเป็นแหล่งผลิตดินสอพองที่มีคุณภาพดีที่สุดแห่งเดียว ในประเทศไทย แหล่งผลิตอยู่ที่ หมู่บ้านหินสองก้อน (ริมคลองชลประทาน) ตำบลทะเลชุบศร อำเภอเมือง (บริเวณสะพาน 6) เป็นหมู่บ้านที่มีการทำดินสอพองกัน แทบทุกครัวเรือน และบริเวณนั้นจะมีดินสีขาว เรียกกันว่า ดินมาร์ล มีเนื้อเนียนขาวละเอียดแน่น จึงไม่เหมาะแก่การปลูกพืช แต่ด้วยภูมิปัญญาของคนในท้องถิ่นได้นำมาผลิตเป็นดินสอพอง ซึ่งสามารถนำไปเป็นวัตถุดิบในการทำผลิตภัณฑ์ต่างๆ ได้หลายชนิดเช่น แป้ง เครื่องสำอาง ยาสีฟัน ตกแต่งผิวเครื่องเรือน เป็นต้น

หากเอ่ยถึงเมืองลพบุรี “ ดินสอพอง ” ก็ถือเป็นผลิตภัณฑ์ขึ้นชื่อของจังหวัดนี้ โดยเฉพาะที่ชุมชนบ้านหินสองก้อน ในตำบลทะเลชุบศร ซึ่งเปิดเป็นแหล่งเรียนรู้ให้ทุกคนที่สนใจได้เข้ามาทำความรู้จัก “ ดินสอพอง ” กันด้วย

ดินสอพองที่แห้งแล้วมีรูปทรงคล้ายขนมอาลัว พร้อมสำหรับนำไปใช้งาน “พี่น้อย” หรือ นางกมลรส ซ้อนใย คือผู้นำเราไปดูการผลิตดินสอพอง เธอเล่าให้ฟังว่าเมื่อก่อนดินที่นำมาทำดินสอพองจะเรียกว่า “ดินกลาง” (เป็นคำชาวบ้าน) ซึ่งก็คือดินมาร์ล หรือปูนมาร์ลนั่นเอง ชาวบ้านจะขุดดินในพื้นที่ของกรมชลประทาน ปัจจุบันดินที่ว่านี้ต้องซื้อมาจากแหล่งใกล้เคียง ซึ่งก็อยู่ในเขตลพบุรีและสระบุรี โดยที่ลพบุรีจะเป็นแหล่งผลิตที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย ทุกภาคจะต้องมาซื้อที่นี่ โดยเฉพาะพื้นที่เขตตำบลทะเลชุบศรนั้นถือเป็นแหล่งดินที่เหมาะกับการทำดินสอพองมากที่สุด

ตามตำนานมีเรื่องเล่าสืบต่อกันมาว่า“เมื่อครั้งที่พระรามได้ปราบทศกัณฐ์ได้สำเร็จนั้น พระองค์ จึงอยากจะปูนบำเหน็จให้กับหนุมาน ซึ่งเป็นทหารเอก ด้วยการแผลงศรออกไปเมื่อศรตกลงไปที่ใด ที่นั้นก็จะเป็นของหนุมาน แต่ศรของพระรามเป็นศรศักดิ์สิทธิ์ ตกลงไปที่ใดก็จะลุกเป็นไฟ ทีนี้ศรได้มาตกตรงที่ทุ่งพรหมมาสตร์ (จังหวัดลพบุรี) จึงเกิดไฟลุก หนุมานเห็นดังนั้นจึงใช้หางตัวเองกวาดเปลวไฟให้ดับ บริเวณที่ถูกไฟก็จะสุกกลายเป็นสีขาว ส่วนที่โดนกวาดไปก็กลายเป็นภูเขาล้อมรอบจังหวัดลพบุรีนั่นเอง”ผลิตภัณฑ์ของชุมชนนี้ ที่อยากแนะนำก็คือไข่เค็มพอกดินสอพอง

ประโยชน์ของดินสอพองใช้เป็นส่วนผสมของผงธูป แป้งสมุนไพร ใช้ขัดเครื่องเงิน อุดรอยรั่วของไม้ พอกไข่เค็ม ใช้ในอุตสาหกรรมผลิตน้ำมันปาล์ม ผสมน้ำอบไทยเพื่อทำแป้งกระแจะ ใช้ลงพื้นไม้เพื่อปิดร่องให้เรียบ ใช้เป็นสีรองพื้น ฯลฯ

ชุมชนบ้านหินสองก้อน ในตำบลทะเลชุบศร เปิดเป็นแหล่งเรียนรู้ให้ทุกคนที่สนใจได้เข้ามาทำความรู้จัก “ ดินสอพอง ” เป็นการผสมผสานระหว่างภูมิปัญญา กับนวัตกรรมใหม่ ดินสอพอง ถือเป็นสมุนไพรที่อยู่คู่เมืองไทยมาช้านาน ซึ่งจัดอยู่ในสมุนไพรจำพวกแร่ธาตุ หรือเรียกว่าเครื่องยาธาตุวัตถุ แต่ถ้าสืบค้นไปก็จะพบว่าดินสอพองเป็นยาสมุนไพรตั้งแต่สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช จาก “ตำราพระโอสถพระนารายณ์” ที่กล่าวถึงดินสอพองไว้ว่า “ ให้เอาชานอ้อย กำยาน แก่นคูน กรักขีถาก รมหม้อใหม่ใส่น้ำไว้ จึงเอาดินสอพองเผาให้สุก ใส่ลงในหม้อน้ำนั้นให้คนไข้กินเนืองๆ แก้ร้อนใน แก้กระหายน้ำ หยุดแล” ซึ่งถือว่าดินสอพองเป็นยาสมุนไพรที่เก่าแก่ และรักษาโรคให้กับผู้คนในสมัยนั้นได้เป็นอย่างดี

ซึ่งที่ผ่านมาดินสอพองไม่ได้เป็นเพียงยาสมุนไพรเพื่อรักษาโรคอย่างในอดีตอีกต่อไปแล้ว แต่ดินสอพองได้เข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของวัตถุดิบในสินค้าอุตสาหกรรมที่สำคัญของไทยเช่น อุตสาหกรรมยาสีฟัน, อุตสาหกรรมการผลิตธูป, ตกแต่งเครื่องเรือน, ไข่เค็มดินสอพอง, ทำสีฝุ่น และอุตสาหกรรมยาแผนปัจจุบันที่ใช้ในการรักษาสิว และโรยแผล ก็ใช้ดินสอพองเป็นส่วนหนึ่งของวัตถุดิบในการรักษาสิว